اسید سولفوریک

اسید سولفوریک

سولفوریک اسید یک اسید معدنی بسیار خورنده با فرمول مولکولی H₂SO₄ است. این ماده مایعی ویسکوز و بی‌رنگ یا با رنگی مایل به زرد است. سولفوریک اسید بسیار خورنده است و برای فلزات، بافت‌های زنده و حتی سنگ‌ها خوردگی ایجاد می‌کند و خواص هیدرولیز و اکسیدکنندگی بسیار قوی دارد.

این اسید از افتخارات ما ایرانی‌هاست، زیرا کاشف آن، دانشمند ایرانی، زکریای رازی بوده است که در قرن سوم هجری (نهم میلادی)، از تقطیر سنگ‌های معدنی برخی سولفات‌های فلزی( سولفات آهن و مس) آن را به دست آورد. جابربن حیان و زکریای رازی روغن ویترول (اسید ترکیبات سولفاتی) را جز ترکیبات معدنی طبقه‌بندی کردند و بعدها ابن‌سینا کاربرد این ماده و دیگر ویترول‌ها (سولفات‌ها) را در علم پزشکی بررسی کرد. اسید سولفوریک گسترۀ وسیعی از کاربردها دارد، اسید سولفوریک برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی و به عنوان پاک‌کننده در بخش‌های مختلف صنعت (برای از بین بردن زنگ‌ها، تمیز کردن مخازن و راکتورها و مواردی از این قبیل) ، الکترولیت در باتری‌های سربی‌ ـ اسیدی، در فرایند کردن سنگ‌های معدنی، در ساخت کودهای شیمیایی، در فرایند پالایش نفت، در تصفیه فاضلاب‌ها و سنتز مواد شیمیایی به کار می‌آید. بیش از 60% تولید جهانی اسید سولفوریک برای تولید کودهای شیمیایی استفاده می‌شود. در حدود 20% در صنایع شیمیایی مانند تولید شوینده‌ها، رزین‌های سنتزی، رنگدانه‌ها، مواد دارویی، کاتالیست‌های نفتی، حشره‌کش‌ها و ضدیخ‌ها استفاده می‌شود. در حدود 6% کاربرد آن به رنگدانه‌ها شامل: رنگ‌ها، لعاب‌ها، جوهرهای چاپ، منسوجات پوشش‌دار و کاغذ مربوط می‌شود و بقیه برای مصارف دیگر به کار می‌رود. نکتۀ بسیار مهم هنگام کار با اسیدهای قوی مانند اسید سولفوریک این است که همیشه باید اسید را به آب افزود و به شدّت از افزودن آب به اسید پرهیز نمود؛ دلیل این امر واکنش شدیداً گرمازای انحلال اسید و آب و ظرفیت گرمایی بالاتر آب است.